Marlene Dietrich

Moda dünyasında çığır açan, ilklerin altında imzası bulunan Coco Chanel, aramızdan ayrıldı ama açtığı yol bütün dünyayı büyülemeye devam ediyor. “Moda, sadece elbiselerden oluşmaz. Moda gökyüzünde, moda sokakta, moda düşündüklerimiz ve yaşadığımızdır.” diyerek giyinmenin bir hayat biçimi olduğunun altını çizdi. Şu sözlerine katılmamak mümkün mü? “Özensiz giyindiğinizde elbiseniz fark edilir, kusursuz giyindiğinizde siz fark edilirsiniz.”

BURAK KURU

Tüm dünyada Coco Chanel olarak tanınsa da bu onun gerçek adı değil. İsmi Gabrielle Chanel, sahne adı olarak izleyicileri ona Coco dediği için bu adı kullanmaya başladı. “Ko Ko Ri Ko” ve “Qui qu’a vu Coco” şarkılarıyla popülerleştiğinden hayranları ona Coco diye seslenmeye başladı.

Çok meşhur ve zengin oldu ancak çocukluğu zor koşullarda geçti. Yoksul bir ailede doğdu, babası tarım işçisi ve işportacıydı.

Annesini 12 yaşında kaybetti. Annesinin ölümünden sonra babası onu yetimhaneye bıraktı ve 18 yaşına kadar burada yaşadı.

Yetimhanede dikiş dikmeyi öğrendi. Şapka dikimi konusunda uzmanlaştı. 1910’da Paris’te açtığı butiğin ilk müşterileri halktan kadınlardı, ancak sosyetenin buranın adresini öğrenmesi uzun sürmedi. 

Chanel birkaç yıl cafelerde şarkıcılık yaparak para kazandı. O yıllarda ismi birkaç zengin erkekle anıldı. Arthur Capel ona finansal açıdan destek oldu ve 1913’te Paris’te ilk mağazasını açtı. Moda kariyerine kadın şapkaları tasarlayıp satarak başladı. İlerleyen zamanda elbise satmaya da geçti. 5 yıl içinde adını duymayan kalmadı. Sadelik ve rahatlığa yaptığı vurgu devrim niteliğindeydi ve bu tasarımları çok beğenildi. 1920’lerin sonunda Chanel sadece “haute couture” diken bir modaevi olmaktan çıkıp, parfüm laboratuvarı, tekstil imalathanesi ve mücevher atölyesi olan, iki binden fazla insanı istihdam eden, milyon dolar değerinde dev bir marka haline geldi.
1. Dünya Savaşı ertesi gelişen sanayiyle tekstil ve moda endüstrisi de hızlı bir gelişim sürecine girdi. Kadınların da iş hayatına girmesi giyim tarzlarında da değişiklikler getirdi.

1920’lerde “küçük siyah elbise”yi moda dünyasına soktu. Elbise mâkul fiyatı ve her duruma uygun olması nedeniyle dünya çapında kabul gördü. 

İnsanlar günlük yaşantılarında sportif, gösterişli ama rahat giysileri kullanırken giyim sektörü de bu yönde üretimler yapmaya başladı. Coco Chanel takıları da bu yeni düzene ayak uyduracak biçimde ‘jung style’ tarzını ortaya koydu. Bu tarzda, rengârenk cam, seramik ve plastik boncuklarla oluşmuş ucuz günlük takılar, pahalı mücevherlerin yerine pekala kullanılabiliyordu. Böylece takı kavramına ilk kez ‘bijuteri’ sözcüğü de girdi. Özetle bujiterinin doğuşunu da Chanel’e borçluyuz.

Sadece tasarladığı kıyafetlerle değil saçlarıyla da dünyaya ilham verdi. Opera izlemeye kısacık saçlarıyla geldiğinde kadınlar bu yeni oğlan çocuğu tarzını hemen benimsedi.

Kadınları pantolonla o tanıştırdı. Gondolda daha rahat gezebilmek için Venedik seyahatinde pantolon giydiğinde yer yerinden oynadı. 

TÜM DÜNYAYI SARAN KOKU: CHANEL NO 5
1921’de ilk parfümü Chanel No 5’i yarattı. Bu tasarımcısının ismini taşıyan ilk parfümdü. Bir falcı ona 5’in şanslı rakamı olduğunu söylemişti. Chanel’i finansal açıdan bir imparatorluk haline getiren No 5’in başarısıydı. No 5 Fransa’da dönemin en başarılı parfüm yaratıcılarından Ernst Beaux’nun yardımıyla ortaya çıktı. Bu parfüm hâlâ dünyanın en çok ilgi gören parfümlerinden.

Coco Chanel’in devrim yaratan tasarımları şıklığın yanında rahat ve pratikti. Kadınları korse takmaktan kurtararak onlara özgürlüklerini kazandırdı. Etek boylarını kısaltarak, bilekleri görünür hâle getirmek de sadece onun cesaret edebileceği türden bir yenilikti.

ŞÖHRETİNİ LEKELEYEN İLİŞKİ: NAZİ İŞGALİNDE ALMAN DİPLOMATLARLA YAKINLIK
Chanel modaevi 1939’da savaşın patlak vermesiyle kapandı. Nazi işgali sırasında Alman diplomatlarla yakınlık kurduğu haberleri şöhretini lekeledi. Modaya dönmek için 1954’e kadar bekledi. Oyuncu Marlene Dietrich’e “Açmasaydım sıkıntıdan ölecektim” dediği rivayet ediliyor. O yıl, 71 yaşındayken yakasız tüvit ceketi tasarladı. Bu ceket ve etekten oluşan takım Chanel’in ikonikleşen görünümü haline geldi ve tüm moda dünyası onu kopyaladı.

30 YIL OTELLERDE YAŞADI
Gündüz saatlerini evinde geçiriyordu ancak uyumaya otele gidiyordu. Son yıllarını ise tamamen otelde geçirdi.
10 Ocak 1971’de arkadaşı Claude Baillen’la yaptığı yürüyüşün ardından Ritz Hotel’deki yatağında öldü. 88 yaşındaydı. 60 yıl boyunca Paris moda dünyasının bir numaralı ismi oldu. 19’uncu yüzyıla ait rahatsız kıyafetleri geride bırakıp kadınlara gündelik şıklık sundu. Chanel, yatağında hayatını kaybetmeden önce yardımcısı Celine’e, “Görüyorsun, işte böyle ölüyorsun” dedi.

Coco Chanel’in 1971’de ölümünün ardından modaevi farklı tasarımcılar tarafından yönetildi. 1983’te Karl Lagerfeld tasarımcıların arasında en uzun süre Chanel’i yöneten isimdi. Lagerfeld’in Şubat 2019’da hayatını kaybetmesinin ardından dev markanın kreatif direktörü 30 yıldan uzun süre Lagerfeld’le mesaisini paylaşmış olan Virginie Viard oldu.

CHANEL’İN EN ÇARPICI YÜZLERİ
Dünyayı etkisi altına alan marka, bunu reklam kampanyalarına da borçlu. Şirket, tarihi boyunca çok önemli isimleri reklam yüzü yaptı.
10 tanesini hatırlayalım.
Catherine Deneuve (Chanel No. 5, 1965-76)
Claudia Schiffer (Chanel Boutique, 1987-2011)
Linda Evangelista ve Christy Turlington (Chanel Boutique, 1991)
Stella Tennant (Chanel Boutique, 1996)
Kate Moss (Coco Mademoiselle Chanel, 2001-05)
Nicole Kidman (Chanel No. 5, 2004)
Jerry Hall (Chanel Accessories, 2009)
Audrey Tautou (Chanel No. 5, 2009)
Brad Pitt (Chanel No. 5, 2012)
Marilyn Monroe (Chanel No. 5, 2012-eski kampanya için çekilmiş, ama kullanılmamış fotoğraflarla-)

Coco Chanel’den inciler

-Bir kadın hak ettiği yaştadır.
-Doğa sizlere 20’li yaşlardaki yüz ifadenizi verir, hayat 30’lu yaşlarda ifadenizi şekillendirir. Ama 50 yaşında hak ettiğiniz ifadeyi alırsınız.
-Moda geçer stil kalır.
-Sadelik, gerçek zarafetin temel düşüncesidir.

İKONİK ÇANTA CHANEL 2. 55
Markanın ikonik tasarımlarından biri Chanel 2.55 isimli çanta. Stil ve statü sembolü olan çift zincir saplı, kapitone dokulu model ilk kez 1955’te piyasaya çıktı. Chanel’in rahatlığı esas alan tasarımlarından çantalar böylece nasibini aldı. Uzun omuz askısı olan ilk çantaydı. Kadınlara hareket özgürlüğü sağladı.

COCO CHANEL’İN HAYATINI OKUMAK, İZLEMEK İÇİN…
Hal Vaughan 2011’de yazdığı Sleeping with the Enemy: Coco Chanel’s Secret War ‘‘Düşmanla Yatmak, Coco Chanel’in Gizli Savaşı’’ kitabında, Chanel’in İkinci Dünya Savaşı’nda Naziler için çalıştığı, Alman askeri istihbaratına bilgi sızdırdığı suçlamalarını kaleme aldı.

Justine Picardie’nin 2010’da yazdığı ‘‘Chanel Efsanesi ve Hayatı’’ ise Gabrielle Chanel’in gizli dünyasını anlatıyor. Chanel arşivine sınırsız erişim imkanıyla Picardie, Coco Chanel’i gizlendiği yerden çıkarıyor. 2009 yapımı Coco Avant Chanel, (‘‘Coco Chanel’den Önce’’) filmi yine modacının hayatını anlatıyor. Chanel’i filmde Audrey Tautou canlandırıyor.