Yaşlanmayı geciktirmek hiç bu kadar gerçekçi olmamıştı: Ayşegül Çoruhlu

Peki bu iş nasıl olacak, bize düşen görev ne? Longevity tıbbının Türkiye’deki en tanınmış ismi Dr. Ayşegül Çoruhlu ile konuştuk.

PROF. DR. AKIN YÜCEL
Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Uzmanı

Yaşam kalitesini artırmak, hastalıklara çare bulmak, ömrü uzatmak hatta biyolojik yaşı geriye almak… Uzun ve sağlıklı bir hayata kim ‘hayır’ diyebilir ki? Konuğum aynı zamanda arkadaşım Doktor Ayşegül Çoruhlu. Anti aging, Longevity denince akla ilk gelen isimlerden. Uzun yıllardır bu konuda köşe yazıyor, videolar paylaşıyor, kitapları, onun formülüyle üretilen takviyeler, kozmetikler var. Doğru adresteyim, sormaya başlıyorum…

Öncelikle uzmanlık alanını tam olarak tarif etmek istiyorum. Sen işini nasıl tanımlıyorsun?

Tıp fakültesinden sonra ihtisasımı biyokimya üzerine yaptım ve daima hücresel yaşlanma üzerine çalıştım. Bu yaklaşımın eski adı anti aging idi, bir hastalık olmadan kişiyi daha iyi biyolojik sağlığa taşıyacak yaklaşımlar yani. Artık tedavi hastalıklara yönelmekten, hastalık olasılığının en az olduğu genç yaşlardaki halimize dönmeye odaklandı. Biyolojik yaşlanma hücre düzeyinde yavaşlatılabilir.

Yaşlanmayla savaşabiliriz.

Spor yapalım, mikrobiyatamızı güçlendirelim, iyi uyku alalım ve stresten uzak duralım. Bunu biliyoruz ama modern şehir yaşamına uyarlamak zor. Longevity için asgari hangi adımları atmalıyız?

Öncelikle tüm sağlık önerileri zaten uzun yaşam içindir. İyi bir yıllık kontrol, doğru beslenme, kilo kontrolü vs senin de saydıkların. Longevity dediğinde bunların hepsi girer. Ancak bana geldiklerinde onları bir üst seviyeye nasıl taşıyabiliriz ona karar veriyoruz. Bu başka bir hekimden konsültasyon istemek olabilir, gıda takviyelerini düzenlemek olabilir, genetik testlerini yorumlamak olabilir, damar içi serumları uygulamak olabilir. Yani ilk aşama Longevity, zaten bildiğiniz sağlık doğrularıdır. İkincisi hekimle devam etmektir. Ancak açık söyleyeyim ilk aşama daha önemlidir. O yüzden kişiler, sigara kullanıyorlarsa, fazla kiloları varsa, iyi uyumuyorlarsa mesela, Longevity konusunda doğru hareket etmiyorlar demektir. Onlar bariz hatalarını düzeltirse biz onları daha iyi bir konuma taşırız.

Beş kitabın var, sonuncusu olan Longevity Planı hepsinden daha çok öne çıkmış gibi. İnsanlar bu kitapta hangi soruların cevabını bulacaklar?

Bu kitap 1,5 sene kadar önce çıktı. İçeriği oldukça anlaşılır bir kitaptır. Longevity tıbbı ne demektir, buna ihtiyaç neden vardır sorularını cevaplayarak başlar. Devamında ‘neden yaşlanıyoruz’ sorusunu hücre düzeyinde ama anlaşılır şekilde anlatır. Bitirirken ‘yaşlanmak zorunda mıyız?’ sorusuna cevaben, Longevity için neler yapabileceğimizi listeler. Bu konuya giriş için en iyi kaynaktır. İnsanlara okudukları için teşekkür ederim. Röportaj fırsatı için de sana teşekkür ederim.

Yaşlanma sürecini yavaşlatmak için geliştirilmekte olan bilimsel çalışmalar ve teknolojiler arasında en umut verici olanlar neler?

Günlük hayatımıza uygulanmasına daha var ama, IPS denen yöntem çok heyecan verici mesela. IPS size ait, sizin yaşınızı gösteren bir hücrenin zamanda biyolojik olarak geriye döndürülmesi. Yani 50 yaşındaki bir hücre laboratuvar ortamında 30 yaşına döndürülebiliyor. Bunu Nobel alan Yamanaka faktörleri denen yöntemi kullanarak yapabiliyorlar. Bence yaygın olarak hayatımıza girecek ilk gelişme, yapay zekâ ile teşhis uygulaması olacak. Yapay zekâ bir meme filmindeki kanserleşebilecek hücreleri insanlardan daha önce fark edebiliyor. Hastalığın daha kokusu çıkmadan yakalanması zaten o hastalığın hiç olmamasını sağlamak demek. Bu da en etkili Longevity garantisi.

Metformin ve diğer eski ilaçların yaşlanmayı geciktirme amacıyla yeniden kullanımı hakkında ne düşünüyorsun?

Evet eski ilaçları yaşlanmayı yavaşlatmak üzerine yeniden konumlandırma çalışmaları yapıyorlar. Klasik şeker ilacı metformin grubu bunlardan biri. Ancak ben yakından bakınca ilaç mı bunu yapıyor, ilacın etkisinin sonucunda kanda değişen durum mu dersek, asıl etkiyi kan şekeri piklerinin engellemesinde görüyoruz. Yani aslında metforminden çok, metforminin kandaki şeker piklerini daha yatay yapması etkili. Bu mantıkla, kan şekerini hızla yükselten yiyecekler yemenin bizi hızla yaşlandırdığını tekrar hatırlıyoruz, bir diyabetlinin yememesi gereken şeyler, hepimizin yememesi gereken şeyler. Kan testlerinde henüz açlık şeker, insülin, 3 aylık şeker değeri normal gözükse bile, her sağlıksız karbonhidratlı, şekerli beslenme, hızlandırılmış yaşlanma olarak bizde iz bırakıyor. O yüzden hayatı özellikle 40’tan sonra bir diyabetli beslenmesi yapmalıyım bilinciyle geçirmek lazım.

Uzun ve enerjik bir yaşam için birinci önceliğimiz ne olmalı? Bence ilk kural ne zaman yemediğin; ki bu gece olmalı.

Erken öğleden sonradan itibaren yemek işi tam anlamıyla kesilmeli. İkinci kural uyku konusu yemekten bile önemli olmalı. Erken saatte ve yeterli uyunmalı. Bu iki en temel konu, çünkü gece açken ve derin uykudayken vücut her türlü tamir ve temizlik işlerini yapıyor. Uyumanın amacı bu zaten. Diğer konu stres meselesi. Özellikle kadınlar için bu konu çoğu bağırsak hastalığının, fibromiyaljinin, diş sıkmanın, egzama, lupus gibi cilt hastalıklarının temel sebebi.

Herkes bu konuda kendine yardımcı olacak bir yöntem bulmalı. Kimse zihninde yazdığı olumsuz senaryoların aşağıda zona olarak önüne geldiğine tam ikna olmuyor. Stresle mücadele de yuvarlak bir laf, bence düşünce disiplini diye bir şey yapmalıyız. Hayatın zor döneminden geçiyorsak da profesyonel yardım almalıyız. Enerjik yaşamın da ilk koşulu, erken yemeği kesmek (saat 17) ve erken uyumaktır (saat 23). Bu şekilde uykuya yatan enerjik kalkar. Gün içinde kan şekerimizden yüksek iniş çıkışlı pikler olmazsa da yorgunluk ve uyku hâli olmaz. Çoğu kişi öğlen ağır yerse, öğleden sonra çalışacak hali kalmadığını bilir. Enerji için yağ yakabilen bir metabolizma lazım, yağ yakabilmek için gece açlığı lazım.

Günümüzde önemli beslenme hatası nedir?

Akşam yemeği, akşam yemeği, akşam yemeği. En bariz hata kahvaltıyı atlamak ve akşam yemek yemek.

Süper gıdalar gerçekten süper mi?

Sağlıklı olduğunu bildiğimiz her şey süper gıdadır. Mesele her sebze süper gıdadır. Ama onu kızartırsanız çöp olur. Renkli sebzeler, sağlıklı yağlar ve proteinler, tüm taze baharatlar süper gıdadır. Bir gıdayı süper yapan onun doğadaki haline en yakın olması, işlenmemiş olmasıdır.

Modern insanın vazgeçemediği bazı kötü alışkanlıkları var ilk sırada ne geliyor?

En kötüsü geç yatmak ve cep tel, tablet ve tv ile çok vakit geçirmek bence. Çünkü hep uyku kalitemiz azalıyor, hem oturdukça gece daha çok yemeye meyilli oluyoruz. Ayrıca çok fazla uyarana maruz kalıyoruz bu da stresimizi artırıyor. Modern insanın diğer kötü alışkanlığı, bir şeylerden geri kalma korkusu manasındaki FOMO durumu. Bu yüzden sosyal medyadayız vs. Ama bunlar bizim için yaşlanma hızlandırıcı etkilere sahip, başta stres artırması ve uykuyu azaltması yüzünden. Uykunun en büyük düşmanlarından biri cep telefonundan yayılan parlak ışık.

Yapay zekâ ve big data, kişiselleştirilmiş sağlık uygulamalarında nasıl bir devrim yaratabilir? 10 sene sonrası için bir tahminde bulunabilir misin?

Bu dediklerin sayesinde yeni ve etkili ilaçlar bulmak kolaylaştı. Örneğin alphafold denen uygulama, vücuttaki yapıların 3D simülasyonunu yapıyor ve siz o yapıya uyacak etkili molekülü anında bulabiliyorsunuz. Organlar düzeyinde yaşlanma karşıtı çok etkili uygulamalar geliyor. 5-6 sene sonra bazı organlar için yaşlanmayı çok yavaşlatmanın mümkün olacağını öngörüyorum. Cilt bunlardan biri.

Meme kanseri atlatan çok hastam var, onlara ne tavsiye edersin?

Maalesef meme kanseri riski yüksek, 8 de 1. Bu bakımdan hastalık geçirsin geçirmesin diğer kadınlar da temel doğrulara uymalı. Öncelikle kilolu olmak tekrar metastaz riskini artırabilir. Süt ürünlerini çok tüketmek de bu riski artırabilir. Bunlar onkologların önerileri. D vitamini yüksek tutmak, geçmiş meme kanserinin tekrarlamaması için en kritik konu. Özetle, ideal kilo, süt ve glüten içeren ürünleri azaltmak ve D vitamini takviyesi, meme kanseri geçiren kişiler için önemsenen başlıklar.

Ayşegül Çoruhlu kimdir?

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1994 senesinde mezun oldu. Ardından biyokimya dalında ihtisasına Şişli Etfal Hastanesi’nde devam ederken aynı zamanda Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Master Programı’na iki sene devam etti. Kariyerine 2000 yılından itibaren branşı olan “biyokimya” alanında yoğunlaşarak yaşlanma karşıtı (anti-aging) ve uzun yaşam (longevity) çalışmalarına yöneldi. Halen Doktorlar Merkezi’ndeki kliniğinde hasta kabul etmektedir. Youtube: Dr. Ayşegül Çoruhlu Official Instagram: @ dr.aysegulcoruhlu